Einde aandeelhouderskapitalisme?

Met een bespottelijke triomfantelijkheid wordt (in de Volkskrant) de dood van het neoliberalisme en aandeelhouderskapitalisme gevierd. ZELFS de koning van het aandeelhouderskapitalisme en anti-christ van het socialisme, Jack Welsch, is “van zijn geloof gevallen”. Er zijn een aantal noodzakelijke, kritische opmerkingen bij deze “triomf van oud-socialisten” te maken.

Welsch zegt in het artikel: “Aandeelhouderswaarde is een resultaat, niet een strategie.” Dat überhaupt ooit iemand aan deze wijsheid heeft getwijfeld is moeilijk om te geloven. Vrij vertaald zou het oude adagium luiden: “Onze strategie is het maken van meer winst (=aandeelhouderswaarde).” Een dergelijke domheid is moeilijk voor te stellen, misschien ben ik te jong maar ik het nooit iemand horen zeggen.

Een cruciale passage in het artikel: “De winst en het dividend moesten liefst elk kwartaal omhoog, vond Welch. Om dat te bereiken nam hij GE duchtig onder handen. Elk bedrijfsonderdeel moest bij de twee grootste spelers in zijn markt horen, en jaarlijks werden de 10 procent slechts presterende managers ontslagen. De koers van GE spoot omhoog, en het personeel – op het laatst werd eenderde in opties beloond – profiteerde mee.” De fout zit in de visie dat de winst en dividend elk kwartaal omhoog moet. Dit geeft inderdaad perverse prikkels en kan geenszins als resultaat van strategie worden gezien. Sowieso moet de koers van een bedrijf altijd worden vergeleken met de koers van vergelijkbare bedrijven, want veel markttrends liggen buiten de invloed van het bedrijf. Daarnaast is alleen koersresultaat over langere tijd interessant. Een strategie heeft tijd nodig om vorm te krijgen en vruchten af te werpen, in de tussentijd moet het wel vertrouwen wekken. Echter, een CEO verdient een kans en 1 kwartaal is geen kans, dan is minstens 2 jaar. Tot zover eens met de criticasters.

De passage erna beschrijft een strategie (=reorganisatie/alleen marktleiders in portfolio/ontslaan slechtste managers) , een visie om resultaat te halen. Dit is een volstrekt legitieme manier van zaken doen, er is ook geen alternatief. Dit is strategie in actie en aandeelhouders hadden meteen vertrouwen in de strategie. Dit is iets anders dan cijfers opkloppen (zie Ahold). Aandeelhouders zijn niet de kwartaalparasieten waarvoor ze vaak versleten worden. Zie bijvoorbeeld het geduld met autist Rijkman Groenink.

De huidige ‘verlichting’ is dus niets meer dan common sense. Het betekent allerminst dat aandeelhouderswaarde niet meer het absolute, onbetwiste, nummer 1 doel is van een (publieke) onderneming is. Strategie formuleert hoe je dit doel gaat bereiken. Een goede strategie lijdt tot winst wat leidt tot waarde. Dit is een waarheid als een koe. Het enige verschil in inzicht is hooguit dat waarde over de lange termijn gecreëerd word en niet van kwartaal op kwartaal. Het kan hier dus geenszins een afscheid van het aandeelhouderskapitalisme betekenen maar wel een afscheid van onrealistisch aandeelhouderschap en eventueel de (volstrekt uit de hand gelopen) bonuscultuur. Dat maakt het systeem sterker voor de toekomst.