Je hebt weleens van die moment dat je intellectuele broek afzakt van de achterhaalde meningen van de oude elite, de links-liberale (oud-communistische) babyboomers. Daarnet had ik zo’n moment bij het lezen van het column van Rob de Wijk (net gewikit en hij blijkt, geheel “toevallig” in 1954 geboren te zijn).
Rob stelt dat in de kern van zijn betoogje het volgende: “In de jaren zeventig kwam er een einde aan de verzuiling met zijn nadruk op de burgersamenleving. De verzuiling maakte plaats voor de verzorgingsstaat en tegen het einde van de jaren tachtig verschoof het accent van de staat naar de markt. Politici verzelfstandigden dat het een lieve lust was en onderwierpen publieke functies aan de tucht van de markt. „Niet meer het algemeen belang staat dan voorop, maar het voorbestaan van de eigen dienst en vergroting van het marktaandeel”, schrijft Tjeenk Willink.
Het gevolg? De burgersamenleving verbrokkelde, waardoor de legitimiteit van de staat werd aangetast. Burgers begonnen zich terecht als klanten op te stellen: ik betaal belasting; de staat levert diensten en ik klaag als de staat geen kwaliteit levert.
Ernstiger is dat de inzet voor het algemeen belang en de gemeenschappelijke oriëntatie op de grondbeginselen van de democratische rechtsstaat erodeerden, met inbegrip van het respect voor de rechten van medeburgers en de tolerantie jegens andere groepen.
Tjeenk Willink schrijft het niet, maar hij lijkt het wel te bedoelen: de onbeschaafdheid of hufterigheid die in politiek en samenleving onstuitbaar in opmars is, is het gevolg van de door hem gesignaleerde teloorgang van de burgerzin. Politici zijn bang voor delen van hun eigen electoraat, met als gevolg dat het hele staatsbestel onder druk staat.”
Ik moet hier opmerken dat Rob en ik zich over dezelfde trend zorgen maken, de hufterigheid. Het verschil tussen Rob en ik is dat ZIJN generatie hier verantwoordelijk voor (soixant huitards) is en MIJN generatie vooral met de gevolgen zit. Het is dus logisch dat hij de verantwoordelijkheid afschuift naar het marktdenken. In onzekerheid vallen mensen vaak terug op hun aangeleerde (linkse) reflexen. De liberale revolutie heeft het individu “bevrijd” van de stringente verwachtingen en sociale verbanden die bij de zuilen hoorden. Hier zie ik hier deels een verworvenheid in, een dubbeltje hoeft geen dubbeltje te blijven. Echter, elke vorm van sociaal verband is door deze individualiseringsslag uitgehold om een langzame dood te sterven. Dat dit toch egocentrisch en egoïstisch gedrag leidt mag geen verrassing heten, deze trend is al sinds de jaren 70 (toevallig!) zichtbaar. Maar toch vind Rob dat het aan het marktdenken ligt. De markt is juist nog een manier om mensen met elkaar in verband te laten staan op een sociaal waardige manier.
De werkelijke bron van hufterigheid is het verdwijnen van een collectief begrip over normatieve waarden in onze samenleving. Het cultuurrelativisme heeft geleid tot de vervaging van het huidige normbesef. “Ik vind alles best als het anderen maar geen schade berokkent...” maar wat is schade? Is muziek via de speaker van een mobiele telefoon schade voor een ander? Velen denken van niet. Is sissen naar voorbijlopende vrouwen schade voor een ander? Velen denken van niet. Is het op de grond gooien van afval schade voor een ander? Velen denken van niet. En zo worden de grenzen van de normativiteit beetje bij beetje opgerekt en zelfs afgeschaft.
Kan Rob mij uitleggen wat spugen op de grond, of eigenlijk elke vorm van bewust asociaal gedrag, te maken heeft met marktdenken en het privatiseren van KPN? Ik zie dit verband niet zo. Het marktdenken heeft de overheid in ieder geval bewogen service gerichter te werk te gaan en te onderkennen dat een telecom- en postbedrijf veel efficiënter is in de private sector (wat KPN en TNT glorieus hebben bewezen, moet je TNT eens met de Franse Post vergelijken). Nee, hier geen normvervaging te bespeuren. Zolang de politiek maar blijft roepen dat iedereen kan doen wat hij wil tenzij het anderen schaadt, en SIRE denkt dat hufterig gedrag onbewust is, zal er in Nederland weinig veranderen.
Subscribe to:
Post Comments (Atom)
Het heeft ook te maken met eigendom. Net als met die gratis huizen waar je het eerder over had, hebben mensen het idee dat de publieke ruimte toch niet van hen is, maar van de staat. Dus maakt het niet uit wat ze op straat achterlaten en dergelijke, vadertje staat zal wel een schoonmaker sturen. In feite is de publieke ruimte natuurlijk wel van de gemeenschap, van de mensen. Je had het in een andere posting over die broken window-filosofie. Hoewel ik dat op zich geen onaardig idee vind, vraag ik me ernstig af of we de staat daar weer voor moeten laten zorgen door een ploeg tewerkgestelden te sturen. Zou het niet beter zijn dat mensen een gevoel van verantwoordelijkheid voor hun eigen wijk wordt bijgebracht, zodat ze hun eigen stoep weer schoon gaan houden? Ik denk het wel.
ReplyDeleteVervolgens mogen er van mij dan forse boetes op het achterlaten van verpakkingsmateriaal, peuken, honden uitwerpselen en wat dies meer zij. En speciaal voor fluimende jongeren mag van mij de corrigerende tik weer terug komen ;D
vlakken die gasten! meui! ;)
ReplyDeleteburgers zijn nu toch ook al verantwoordelijk voor hun stoepje?
Ik heb in El Paso gezien dat burgers ook zelf voor het perkje voor hun huis moesten zorgen (wat een hele bizarre mix van invulling gaf, maar niet onaardig)
Ja, maar ik bedoel niet alleen hun eigen stoepje in de zin van het paadje naar de voordeur, ik bedoel ook dat mensen gewoon verantwoordelijkheid dragen voor hun straat en hoe het daar toegaat. Er zijn gelukkig veel mensen die dat nog zo beleven, maar er zijn er minstens even veel die dat niet zo beleven.
ReplyDelete