Overheid Maakt Schulden Aantrekkelijk

In de afgelopen maanden is er een populaire consensus ontstaan over wie schuldig is aan de crisis: banken. Het is een aantrekkelijke zondebok. Politici en burgers wassen hun handen in onschuldig, want ‘zij’ hebben het gedaan. Dergelijke externe attribuering van schuld is een normale menselijk neiging. Toch moeten we in deze fase ons gezonde verstand bewaren en kijken naar alle elementen die aan de crisis hebben bij gedragen. Alleen dan kunnen de problemen worden opgelost en een toekomstige crisis voorkomen. In dat kader wil ik aandacht vragen voor de rol van de overheid in het promoten van risicovolle financiering van bedrijven (en dus ook banken), met name de belasting op dividend.

Vanuit een sentiment om het ‘snelle geld’ op de beurs aan te pakken (lees: jaloezie) is indertijd besloten dividend te belasten. Dit is merkwaardig omdat dividend een uitkering is van winst NA belasting. Het effect van deze belasting is dat beleggers in eigen vermogen (aandelen) meer bruto rendement eisen om een voor hen acceptabel netto rendement te kunnen maken, het is immers zeer risicovol kapitaal. Voor kleine bedrijven is deze rendementseis al gauw 20%. Dit heeft eigen vermogen onaantrekkelijk gemaakt voor bedrijven ten opzichte van schuld. De rente die betaalt wordt voor schuld is ook nog eens fiscaal aftrekbaar! Als de centrale bank de rentes dan ook nog heel laag houd is het plaatje duidelijk: schuld is aantrekkelijker dan eigen vermogen.

Dit heeft er toe geleid dat veel bedrijven en banken zich langzaam hebben volgeladen met schuld. Dit maakt ze kwetsbaar voor verliezen, want dat gaat direct ten koste van het eigen vermogen. Bij banken komt daarbij dat zij hun lening- en beleggingsportefeuilles moeten afwaarderen, ten koste van het eigen vermogen, op het moment dat de marktwaarde van de portefeuilles daar aanleiding toe geven (het beruchte mark-to-market). Als je een totale portefeuille hebt van EUR100mld en die wordt 5% minder waard dan wordt je eigen vermogen meteen met EUR5mld verlaagd. Banken moeten dus hun buffers versterken om niet failliet te gaan. Dat is de reden dat banken staatsleningen hebben aangetrokken.

Door het onnodig duur maken van eigen vermogen heeft de overheid bijgedragen aan het creëren van de crisis. Bedrijven en banken hebben zich door goedkoop schuld aan te trekken te risicovol gefinancierd waardoor ze bij kleine winstschokken al failliet kunnen gaan. Dus, overheid, afschaffen die dividendbelasting!