Bijzonder onderwijs moet blijven

De discussie over bijzonder, en met name religieus onderwijs, woedt al sinds haar omstreden invoering in het begin van de 20e eeuw. De vergaande secularisering van Nederland lijkt in die discussie nu een kritieke massa te hebben bereikt. Gesteund door een breed gedragen onvrede over de Islam wil deze seculier-liberale meerderheid actief de aanval inzetten op gevestigde vrijheden van religieuze minderheden. Deze negatieve associatie met de Islam straalt ook af op Christenen. Ondanks dat Nederland, haar geschiedenis en cultuur, verweven is met het Christendom lijkt het geduld bij de een groeiende groep seculier-liberalen met hun onverlichte medemens toch echt op. Het is duidelijk geworden dat meer welvaart en kennis niet leidt tot een totale decimering van religie en dat irriteert. Deze ongeduldigen weet zich in de meerderheid en begint te doen wat een meerderheid vaak doet: de publieke sfeer claimen. Hun blik is daarbij zeker niet in de laatste plaats op het onderwijs gericht. Hun doel is het afschaffen van het bijzonder onderwijs en zo verplichte, openbare staatsscholen te stichten. Zij hebben daar twee hoofdredenen voor.

Allereerst is het deze liberalen een doorn in het oog dat religieuzen hun kinderen met hun leer 'indoctrineren'. De redenering is dat kinderen vrij moeten zijn in hun keuze voor een levensbeschouwing en dat met neutraal onderwijs waar alle religies aan bod komt dit bewerkstelligd wordt.
Daarnaast stellen zij dat de scholen segregatie bevorderen, ieder kind blijft in zijn eigen sociale, religieuze omgeving en wederzijdse interactie is minimaal. Ze concluderen dat er voor een geïntegreerde samenleving met veel wederzijds begrip geïntegreerde scholen cruciaal zijn.

Aan het indoctrinatie-argument ligt een misvatting ten grondslag, namelijk dat 'openbaar' ook 'neutraal' of 'objectief' betekent. Opvoeden en onderwijzen doe je vanuit een levensbeschouwelijk perspectief. Dat perspectief bepaalt hoe je naar kinderen kijkt, naar hun onderlinge verhoudingen, naar de stof die ze moeten leren en naar de methode van aanleren. En de kinderen kijken naar de leraar, een goed voorbeeld doet immers goed volgen. Uiteindelijk kun je kinderen alleen dingen leren die je zelf al hebt. Net zoals een wiskundeleraar geen lessen over geschiedenis kan overbrengen en een chaoot geen orde kan onderwijzen, kan een kan een atheïst geen religie aanleren. Een atheïst kan leerlingen wel de feiten een leerstellingen vertellen, maar als hij ze zelf niet beheerst is het een lege les die hooguit achtergrond informatie geeft. Dat is waardevol voor ouders die hun kinderen alleen die informatie willen meegeven, maar waardeloos voor ouders die hun kinderen die religie werkelijk willen onderwijzen en eigen willen maken. Het komt er de facto dus op neer dat een openbare school, door de overdaad aan seculier-liberale leraren, schoolbesturen en ouders, gewoon seculier-liberaal is. Dat is de overtuiging die de meeste betrokkenen delen en die wordt dus overgedragen aan de leerlingen. Wie die overtuiging 'objectief' of 'neutraal' noemt is blind voor de rol van levensbeschouwing in de opvoeding. Illustratief is het dat ik niet zoveel Christenen ken die zelf atheïstisch zijn opgevoed, ik ken wel zat atheïsten die Christelijk zijn opgevoed. Het is dus maar wat je neutraal noemt. Niemand is objectief en geen opvoeding is dus objectief. Ergo, ieder kind wordt 'geïndoctrineerd', het is slechts de vraag hoe ze worden geïndoctrineerd. Die vraag kan alleen door ouders worden beantwoord. Een neutrale overheid hoort die afweging zo neutraal mogelijk te houden voor ouders en dus alle onderwijsstromingen, mits kwalitatief hoogwaardig, evenveel te financieren.

Een tweede misvatting is dat religieus onderwijs gedefinieerd wordt door de godsdienstles. Een religie, net als het seculier-liberalisme (of humanisme), is een levensbeschouwing. Ergo, de beschouwing van economie, aardrijkskunde, taal, wiskunde en geschiedenis wordt bepaald door de levensbeschouwing van de beschouwer. Ook in de les economie wordt de levensbeschouwing overgedragen en gevormd. Wie onderdeel is van de heersende levensbeschouwing realiseert zich nauwelijks hoe belangrijk dit is, want op praktisch elke school worden haar waarden gedeeld. Maar net zoals Agnes Kant haar kinderen niet naar een reformatorische school zou willen sturen willen gereformeerden hun kinderen niet naar een openbare, seculier-liberale school willen sturen.
De cruciale vraag is daarom waarom men de reformatorische kinderen zou willen dwingen om naar een seculier-liberale school te gaan? Waarom moeten reformatorische kinderen tegen de wil van de ouders op school seculier-liberaal geïndoctrineerd worden?

Dan blijft het integratie-argument over. Dit argument is met name bij de linkse (maakbaarheids) partijen populair. Zij willen integratie afdwingen, tegen de zin van de ouders in. Dit is een fundamenteel verschil van inzicht over de vraag of je mensen tegen hun wil in moet verplichten om te integreren. Zeker liberale zoals D66 en VVD moeten huiverig zijn voor dit maakbaarheidsideraal, vrijheid is voor hen belangrijker. Ouders willen niet dat hun kind integreert, laat ze met rust.

Dan is er nog een laatste punt van aandacht. Veel seculier-liberalen vinden zichzelf levensbeschouwelijk superieur (iets wat zij religieuzen vaak verwijten te doen, ironisch genoeg), zijn vinden eigenlijk dat niemand Christelijk, en zeker niet orthodox, zou moeten zijn (zie bijv journalist Joost Niemoller's reactie op DIT topic). SP-kamerlid Karakus liet duidelijk zien dat dit zeker leeft onder atheïsten en, in haar geval, socialisten. Zij stelde in een recent programma over integratie: "95% van de Christelijke scholen is al vrijzinnig, nu de andere 5% nog". Vrijzinnig in deze context betekent feitelijk seculier. Ironisch genoeg stelde zij 5 zinnen daarvoor nog dat de staat en kerk gescheiden moeten blijven. Zij wil juist de staat gebruiken voor haar politieke en, nog erger, haar anti-religieuze agenda. Zij weten dat kinderen kneedbaar zijn en willen hun wegleiden van het geloof door het seculiere onderwijs. Dit is een bewuste poging de religieuze opvoeding te verwateren met grote blootstelling aan seculier-liberale dogma’s. Het moge duidelijk zijn dat een ieder die vrijheid hoog in het vaandel hebben staan dergelijke achterbakse, atheïstische evangelisatie zou moeten verwerpen, zeker over de rug van kinderen.

In een vrije samenleving is het cruciaal dat ouders vrij kunnen zijn om te kiezen hoe ze hun kinderen willen opvoeden, met welke normen en waarden. De overheid moet neutraal blijven en zich beperken tot inmenging in de kwaliteit van onderwijs. Een cruciaal onderdeel van dat neutraal zijn is het gelijk financieren van openbaar en bijzonder onderwijs. Islamitisch onderwijs moet dus ook een plek hebben in Nederland als de ouders daar om vragen, maar er mag nooit een concessie gedaan worden op het gebied van kwaliteit. Nederland moet vrij blijven, ook voor ouders en kinderen die niet tot de seculier-liberale meerderheid behoren.